راهنمای جامع داستان نویسی برای کودکان (با تکیه بر نظریه های ادبی و مولفه های روانشناختی رشد کودک)

      برای اطلاع از سرفصل کارگاه های نویسندگی کودک                                                                    

کتاب پیش رو راهنمای آموزشی داستان نویسی برای کودکان است که به صورت گام به گام و مرحله به مرحله آموزش داستان نویسی برای کودکان را شرح می‌دهد.

این کتاب برای همۀ مربیان و معلمان و آموزگاران کودک که در مهد کودک یا مدرسه و ... با بچه ها سروکار دارند، همچنین برای والدین، نویسندگان و برنامه سازان برنامۀ کودک بسیار مفید، ضروری و کاربردی است.

  به نام خداوند پروانه های رنگارنگ

رَواد تجربۀ شیرینِ نویسندگی‌ِ تأثیرگذار برای کودکان

«چون که با کودک سروکارت فتاد   پس زبان کودکی باید گشاد»

(مولوی)

پیشکش به خالقِ هیچانۀ اتل‌متل‌توتوله

نویسنده این کتاب ارزشمند را به خالق هیچانۀ اتل متل توتوله تقدیم کرده است. هیچانۀ بی نظیر اتل متل توتوله که همۀ بچه های ایران زمین در هر دوره و سنی این شعر را زمزمه کرده اند و کودکی خود را با آن ساخته اند. به گفتۀ دکتر شفیعی کدکنی هیچ کودکی در ایران نیست که با این هیچانه دم خور نباشد.

نویسنده در پیشگفتار تحت عنوان «سخنی با شما خوانندگان گرامی» مطالب مهمی را بیان می‌کند.

سخنی با شما خوانندگانِ گرامی

مباحث این کتاب راهنمایی شایسته برای دست یافتن به هنر نویسندگی است و سعی دارد ازطریقِ قاعده و ساختاربندی، مهارت دیریابِ نویسندگی را برای همۀ دوستداران قلم آسان کند.

در این کتاب آسیب‌شناسی، الگوی رشد و تحول کودک (ازنظرِ شناختی، اجتماعی، هیجانی و جسمی) شناسانده شده‌ و با رویکردی نو، بینارشته‌ای و با زبانی ساده الگوی داستان‌نویسی ترسیم شده‌است.
در جای‌جای کتاب نشان داده‌ایم که داستان ازنوعِ سوپرایگوی ناسالم مناسب نیست. این داستان‌ها کودکِ ما را دارای شخصیتی حساس، زودرنج، کمالگرا و وسواسی بار می‌آورد، زیرا ارزش‌ها را به‌صورت خوب‌ها/بدها منتقل می‌کند و روان کودک ما را با دو قطب مثبت و منفی تسویه‌گر می‌پرورد و حساب‌کشی بی‌رحمانه را به او بیاموزاند.

نمونه ای از داستان کودک که سوپرایگوی سختگیر را تقویت می‌کند، داستان زیر است:
حسنی نگو بلا بگو
تنبل تنبلا بگو
موی بلند، روی سیاه، ناخن بلند واه واه
موفقیت این داستان مرهون موسیقی و روانی زبان است، اما به‌لحاظِ مؤلفه‌های روان‌شناختی مردود است. این داستان پر از ارزش‌گذاری، تقسیم‌بندی به بدها و خوب‌هاست.

اگر دوست داریم کودکانِ ما واقعیت‌پذیر، پذیرای خود و واقعیت باشند، داستان‌هایی از این دست برایشان نخوانیم و در رفتار با آنان به مؤلفه‌های روان‌شناختی‌شان توجه کنیم.
ما شما را در این کتاب کاملاً کاربردی، تمرین محور و با شواهد و مثال با هفت کارکرد اصلی داستان آشنا می‌کنیم.
۱- کارکرد اطلاعاتی؛
۲-کارکرد آموزشی؛
۳- کارکرد ارزشی؛
۴- کارکرد قواعد و دیسیپلین؛
۵- کارکرد کسب تجربه؛
۶- کارکرد تسهیل روند حل مسئله؛
۷- کارکرد تسهیل در تغییر رفتار.
داستان‌ها کارکرد‌های قوی‌ای دارند، اگر به شکل درست از آن‌ها استفاده شود.
در این کتاب از طرحواره‌ها صحبت کرده‌ایم و نقش آن در خلق داستان را نشان داده‌ایم و از تجربۀ زیسته‌ای صحبت کرده‌ایم که چطور طرحواره سبب شده تا دانش‌آموز اول ابتدایی به‌راحتی خطای شناختی‌اش در درس املا رفع شود.
کودکی که در درس املا ضعیف بود، نقطۀ «ن» آخر کلمه را شبیه ب می‌نوشت؛ مثلاً: نادان را ناداب می‌نوشت. نمرۀ املایش همیشه کم بود و مادرش او را بی‌دقت می‌دانست. این مشکل کودک با خلق یک طرح‌وارۀ حجمی در همان جلسۀ اول حل شد، وقتی به کودک گفته‌شد: نقطۀ نون تو شکمشه.

این یک طرح‌وارۀ حجمی است که در ذهن کودک نقش می‌بندد، و به‌سرعت استعاره‌ی مطلوب را در ذهن او ایجاد و خطای او را برطرف می‌کند. انسان با استعاره می‌اندیشد و به گفتۀ لیکاف ذهن انسان استعاری است. برای برطرف کردنِ خطاهای شناختی، ادراکی و... باید استعاره‌های درست به‌جایِ استعاره‌های غلطی که بر ذهن نقش بسته جایگزین و فعال شود.

در این کتاب کهن‌الگوها را به‌همراه متداول‌ترین مصادیقش معرفی و به نویسندگان عزیز می‌گوییم چرا و چطور از این کهن‌الگوها بهره ببرند. بخش هایی از این گردآوری را در جدول زیر نشان داده ایم.

در هر بخش که به آرای روان‌شناسان نیاز بود، از اندیشۀ روان‌شناسانۀ دپارتمان روان‌شناسی رَواد با مدیریت سرکار خانم دکتر فهیمه حکیما بسیار بهره برده‌ایم و در این مجال اندک از بذل علم بی‌دریغشان سپاس‌ها داریم.

در پایان از همۀ همکارانِ عزیزم در گروه علمی – آموزشی مؤسسۀ فرهنگی نشر دیجیتال رَواد سپاس‌گزارم که شکل‌گیری مباحث داستان‌نویسی کودک مطابق با نظریه‌های ادبی و روان‌شناسی، مرهون تک‌تک‌ این عزیزان به‌ویژه دپارتمان روان‌شناسی رَواد، سرکار خانم دکتر فهمیه حکیما، است.

شما مخاطبان عزیز با مطالعۀ این کتاب روشمند به سادگی با قلم و هنر نویسندگی مأنوس می‌شوید و از شیوۀ ساختارگرایانۀ کتاب برای خلق محتوای ادبی بهره ها خواهید برد.

نویسندگان عزیز می‌توانید با پشتیبانِ رَواد به شمارۀ 09012688878 در ارتباط و از تسهیلات تخفیفِ ویژۀ چاپ کتاب، ویرایش رایگان و پشتیبانی دپارتمان ادبیات و روان‌شناسی برخوردار باشید.

دکتر فاطمه حکیما
فروردین 1402