به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد
خداوند نام و خداوند جای خداوند روزیده رهنمای
سخنِ شکّرینِ پارسی
(برگزیدهای از شیرینترین اشعار و سخنان متون ادبی)
****************************************
عنوان و نام پدیدآورنده: سخن شکرین فارسی / مؤلف: فاطمه حکیما.
مشخصات نشر: قزوین: انتشارات رَواد، 1400.
مشخصات ظاهری: ص. 90
شابک: 978-622-98605-3-3
وضعیت فهرستنویسی: فیپا.
موضوع: زبان و ادبیات فارسی – شعر فارسی- نثر فارسی- مهارتهای کلامی.
ناشر: رَواد
*******************************************
فهرست مطالب
فصل اول 9
سبک خراسانی، اوج درخششِ فرهنگ پارسی 9
رودکی 10
ابوالحسن کسایی 10
فردوسی 11
فصل دوم 19
سبک ساده یا نثر ساده و سبک بنیابین 19
سنایی غزنوی 21
نظامی گنجوی 22
خیام نیشابوری 25
سبک نثر بینابین 26
فصل سوم 33
سبک عراقی: قرن هفتم، قرن هشتم و نهم 33
عطار نیشابوری 34
مولوی 35
سعدی شیرازی 36
خواجه حافظ شیرازی 44
فصل چهارم 49
نثر فنی 49
وحشی بافقی، شاعر سوز و گداز 54
محتشم کاشانی، پدر مرثیهسرایی 55
صائب تبریزی 55
فصل ششم 57
سبک دورۀ بازگشت 57
هانف اصفهانی 59
طبیب اصفهانی 60
فروغی بسطامی 60
قاآنی 61
فصل هفتم 63
شعر دورۀ مشروطیت 63
علّامه علیاکبر دهخدا 64
سیداشرفالدین حسینی 66
شعر معاصر 67
علی اسفندیاری (نیما یوشیج) 68
پروین اعتصامی 69
محمدحسین شهریار 70
سهراب سپهری 71
مهدی اخوان ثالث(م.امید) 72
محمدرضا شفیعی کدکنی(م.سرشک) 74
نثر معاصر 76
فصل نهم..... ........ 79
مهارت کلامی 79
واج آرایی 80
مراعاتالنظیر(تناسب) 81
تضاد 83
تشبیه 84
استعاره 85
مجاز 87
کنایه 88
نامهنگاری: ..................... 89
نامههای دوستانه 94
انواع گزارش 95
پیشگفتار
درها همه بستهاند إلّا در تو تا ره نبرد غریب إلّا بر تو
ای در کرم و عزّت و نورافشانی خورشید و مه وستارگان چاکر تو
به نام خداوند مهربان و بخشاینده
زبان در هویّت ملی ایرانیان نقش بسزایی داشتهاست، اقوام ساکنِ ایران همواره ضمن نگاهداشت خردهفرهنگهای خویش، پیکرۀ یگانه فرهنگ ایرانی را ساختهاند و پابهپای دین، عاملِ زبان، به وحدتبخشی جامعۀ ایرانی یاری رساندهاست. زبان فارسی با ریشۀ کهن و با داشتن آثاری باشکوه در زمینۀ شعر و نثر که حاوی بلندترین مفاهیم فکری است، از مهمترین عناصر جلوۀ ایران به شمار میرود. و کتاب حاضر آینهای هر چند کوچک از فرهنگ، زبان و ادب پارسی است.
برای دنبال کردن خواستهها، پیگیری مطالباتِ خود ادبیات به کمک ما میآید تا با بهترین کلام، خواستۀ خود را بیان کنیم. وقتی برای انجام کاری به شخص یا ادارهای مراجعه میکنیم، اگر سخن ما متناسب با مخاطب و محیط باشد، نتیجۀ دلخواه سریعتر بهدست میآید. ادبیات توجه به ویژگیها و اقتضائات مخاطب و اجتماع است، که به آن حال و مقام میگویند. شواهد بسیاری در طول تاریخ وجود دارد که شاعران، نویسندگان و حاضرجوابان از لطیفۀ ادبیات بهره برده و موافقت و همراهی جمع را بهدست آوردهاند. مثلاً رودکی با سرودن بوی موی جولیان، مسیر سخت درخواست از پادشاه خودرأی سامانی را هموار کرد. و آنچنان بر او تأثیر گذاشت که امیر سامانی بدون کفش بر اسب سوار شد، و بهتاخت به طرف بخارا حرکت کرد.
ماجرا از این قرار بود که امیر بخارا برای تفریح با خدم و حشم به بیرون شهر رفت و قرار بود بعد از مدت کوتاهی به بخارا بازگردد، اما نزهت و زیبایی آن مکان، نظر امیر بخارا را آنچنان جلب کرد که ماهها و فصلها از پی هم آمدند، و شاه قصد بازگشت نداشت، اطرافیان پادشاه که بر زن و فرزند دلتنگ و نگران بودند و ازطرفی شوق شاه را بر ماندن میدانستند، جرأت نکردند که مستقیم، خواستۀ خود را به او بگویند، ناچار به نزد رودکی رفتند و از او خواستند که به طریقی شاه را متوجه رفتن کند. رودکی «بوی جوی مولیان آید همی» را سرود، در نزد شاه با چنگ و عود خواند و شد آنچه باید میشد. زبان تأثیرگذار موهبتی است که اگر به دست آید، موفقیت زودیاب خواهد بود.
بوی موی جولیان آید یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درشتیهای او زیر پایم پرنیان آید همی
آب جیحون از نشاط روی دوست خنگ ما را تا میان آید همی
ای بخارا شاد باش دیر زی میر زی تو شادمان آید همی
میر ماه است و بخارا آسمان ماه سوی آسمان آید همی
زبان پیچیدهترین فعالیت مغزی انسان است. مهارتهای زبان در چهار دسته قرار میگیرد:
- شنیدن
- خواندن
- سخن گفتن
- نوشتن
و نوشتن پیچیدهترین فعالیت زبانی است. نویسندگی علم و مهارت است و با تمرین و تعلیم حاصل میشود.
خداوند مهربان را سپاسگزارم که کتاب حاضر با توجه به مهارتهای چهارگانۀ زبان آمادۀ نشر و چاپ شدهاست. این کتاب برای دانشجویان و علاقمندان به ادب پارسی طرحریزی شدهاست.
با سپاس فراوان
دکتر فاطمه حکیما
بستن دیگر باز نشو! |