نگارش و ویرایش

نگارش و نویسندگی

مهارتِ نوشتن پیچیده و دشوار است. از رونویسی تا نوشتار خلاق، در سطوح مختلف و با مراتب ارزشی گوناگون را شامل می‌شود. زبان نوشتار ماناتر است و مواریث ما را حفظ می‌کند و به آیندگان می‌سپارد.

نقص توانایی در نوشتن اختلال شایعِ زبانی است. از آن‌جا که نوشتن آخرین مهارت زبانی است که آموخته می‌شود؛ عالی‌ترین، پیچیده‌ترین و دشوارترین مهارت به حساب می‌آید. نوشتن سه مرحله دارد: رونویسی، املا، نگارش. و نگارش سخت‌ترین بخشِ مهارت نوشتن است.

نگارش در دورۀ دبستان فعالیت‌های گسترده‌ای را دربر می‌گیرد که از جمله‌نویسی آغاز می‌شود. فاصله‌ی میان این مرحله تا نوشته‌های مفصل‌تر را باید با راهبردهای عملی گوناگون ازجمله: تمرین‌های واژگانی، معنی‌شناسی، نحوی و تدابیری برای انگیزش نیروی تخیل و استدلال پر کرد. این مراحل برای تقویت نگارشِ بزرگ‌سالان هم کاربرد دارد.

وقتی سرگرم نوشتن برای دیگران هستیم، همواره به این بیندیشیم که خواننده به ‌قصدِ یادگیری مطالعه می‌کند. او حتی ممکن است دربارهٔ موضوعِ نوشته‌ چیزی نداند. مقاله باید برای چنین خواننده‌ای هم مفید باشد. بنابراین ساده‌نویسی اصل مهمی در نگارش و ویرایش است.

نکته‌ای که هرگز نباید فراموش کرد: پیچیده‌ترین مفاهیم را می‌توان با ساده‌ترین جمله‌ها بیان کرد. هنر نویسنده آن است که مطالبِ سخت را به زبانِ ساده بگوید.

برای این‌که نویسندۀ قابلی شویم علاوه بر یادگیری فنون نویسندگی،آموختن درست‌نویسی هم ضروری است. نوشتن لطیفه‌ای است که با عبور از هفت‌خوان به دست می‌آید، پس از آن مثلِ حرف زدن ساده می‌شود و چه بسا بگوییم نوشتن از حرف زدن هم آسان‌تر است.
نوشته انواعی و هر نوع آن ساختاری دارد. مثلاً نگارش علمی اسلوب ویژۀ خود را دارد که با ساختار داستان متفاوت است. نامه‌نگاری، گزارش‌نویسی، نمایش‌نامه‌نویسی، فیلمنامه‌نویسی، دل‌نوشته و ... هرکدام شیوۀ مخصوص به خود را دارند. بنابراین اگر ساختار هر نوع نوشته را بیاموزیم، و تمرین کنیم، نویسندۀ قابلی خواهیم شد.

به جمله‌های زیر دقت کنید، جمله‌ها را می‌شود به دو شکل خواند.  با نشانه‌گذاری و رعایتِ فاصله‌گذاری می‌توانیم از بدخوانی جلوگیری کنیم:

- سرانجام انیشتن پس از 22 سال زندگی، در شهر پرینستون آمریکا درگذشت. /  سرانجام انیشتن پس از 22 سال زندگی در شهرِ پرینستون آمریکا درگذشت.
- پدرم هر روز نامه‌ای می‌خواند تا سرش را گرم کند. / پدرم هر روزنامه‌ای می‌خواند تا سرش را گرم کند.
- ما، همه، کار می‌کنیم تا بتوانیم زندگی سعادتمندی داشته باشیم. /   ما همه کار می‌کنیم تا بتوانیم زندگی سعادتمندی داشته باشیم.

- این‌جا آشپز، خانه دارد./ این‌جا آشپزخانه دارد. (ذوالفقاری، راهنمای ویراستاری و درست نویسی: ص 53)

****************

در چاپ مقالات علمی - پژوهشی، همایشی و تخصصی و... رعایت ویرایش ادبی لازم و ضروری است. حتی اگر مقاله از هیئت داوران پذیرش هم بگیرد به شرط اصلاح و ویرایش ادبی مقاله چاپ می‌شود. در روند داوری، مقالات ویرایش شده زودتر نظر و آرای مثبت داوران را جلب می‌کنند و پس از پذیرش هم اگر مقاله ضعف های ویرایشی داشه باشد ازطرف ویراستار مجله برای اصلاح و ادیت به نویسنده برگشت داده می‌شود و تا نظر تأیید ویراستار مجله را جلب نکند، مقاله چاپ نخواهد شد و این حساسیت در مجلات رشتۀ زبان و ادبیات فارسی به نسبت زبان و ادبیات عربی و ... بیشتر است.

چه مواردی را در نگارش مقالات علمی باید رعایت کرد:

1- فاصله نیم فاصله؛

2- رسم الخط فارسی؛

3- توجه به جمله بندی سلیس و روان،

4- توجه به منابع و آدرس های درون و برون متنی.

5- و....

فاطمه حکیما

ویراستار ادبی مجلۀ بینارشته ای دانشگاه بین المللی امام خمینی و فصلنامۀ لسان مبین دانشگاه بین المللی امام خمینی

***************

فایل  نگارش خلاق به شما کمک می‌کند تا اسلوب نوشتۀ خلاق را به خاطر داشته باشید. نگارش خلاق سرفصل دانشگاه فرهنگیان نیز هست.