نگارش و ویرایش / نگارش علمی

نگارش علمی

• عنوان
• چکیده
• مقدمه
• مبانی نظری
• بحث اصلی
• نتیجه
• منابع و مآخذ

هر بخش هم دارای ساختاری است، مثلاً چکیده از اجزایی تشکیل شده‌است: بیان مسئله، روش پژوهش، تعریف قلمرو پژوهش، توضیح مبانی نظری، بیان نتیجه و کلید واژه‌ها که سه تا پنج واژه درنظر گرفته می‌شود و کل بدنۀ چکیده از 250 - 300 کلمه بیشتر نیست. البته تعداد دقیقِ کلمات، مطابق با مقرارت هر مجله یا فصلنامه‌ متفات خواهد بود.

*****************************

1- عنوان ِ مقاله

اولین بخش در ساختار یک مقاله عنوان است. چگونه به عنوان دلخواه و علمی خود دست پیدا کنیم?

مهم‌ترین مسئله خارخار، یعنی دغدغۀ پژوهشگر است. در دورانِ تحصیل و مطالعه چه موضوع یا موضوعاتی برایتان جذاب و در‌عین‌حال مبهم بوده‌است؟ کدام موضوع را برای پژوهش، مناسب می‌بینید؟ یا اینکه همیشه با خود می‌گفتید جای این پژوهش چقدر خالی است! بنابراین دانشجویانِ خلاق موضوعاتِ پژوهشی را تولید می‌کنند.

مطمئناً همۀ شما که علاقه‌مند، اهلِ مطالعه و ژرف‌اندیش هستید، موضوع‌هایی در چنته دارید که تا به حال کار نشده‌است.

و یا به قول معروف عقل جن هم به آن نمی‌رسد. ☺️☺️☺️

🍁🍁🍁🍁🍁

حال که موضوع مورد علاقۀ خود را یافتید برای روشمند کردن آن دو کار را توصیه می‌کنیم:
1-    پرسش از استادان مربوط و اهل فن؛
2-    جست‌وجو در مقالاتِ علمی – پژوهشی داخل و خارج.

🌹🌹🌹🌹🌹

• «عنوان» هويت مقاله و محتوای آن و هدف اصلی تحقيق را نشان می‌دهد.
  
• معمولاً عنوان فشرده‌ای منظم از محتوا و مطالب مقاله است، بنابراین عنوان مقالۀ پژوهشی بايد:
• دلالت‌گر، روشن، فشرده و کوتاه باشد؛
• در خاطر خواننده بماند و موضوع را توصيف کند؛
• کليشه‌ای و مبهم نباشد؛
• توجه خواننده را برانگيزد و او را به نتايج تحقيق علاقه‌مند کند؛
• کلي و فراتر از محتوای مقاله نباشد؛ زيرا مقاله را بی‌اعتبار می‌کند؛
• عاطفی و شاعرانه نباشد؛ زيرا با اهداف منطقی و روش اثباتی نگارشِ پژوهشی هم‌خوان نيست». (فتوحی، 1393: 185)

🍁🍁🍁🍁🍁

فرض می‌کنیم شما در رشتۀ آموزش ابتدایی، ادبیات فارسی یا علوم تربیتی تحصیل می‌کنید و می‌خواهید در همایشی با موضوعاتِ زیر شرکت کنید:

• آموزش زبان
• مطالعات ترجمه
• زبان‌شناسی
• ادبیات
• با محوریتِ آموزش زبان و ادبیات فارسی، فرصت‌ها و تهدیدها

هر کدام از پژوهشگران می‌توانند متناسب با رشتۀ خود در این رویدادِ علمی شرکت کنند. آنان می‌توانند موضوعاتی مرتبط با محورهای همایش انتخاب کنند. مثلاً:

• شیوه‌های درستِ آموزش زبان
• تأثیر آموزه‌های تربیتی معلم بر آموزش زبان
• چگونگی آموزش زبانِ دوم
• رسم‌الخط فارسی و وحدت رویه
• و و و

🍁🍁🍁🍁🍁

اگر نونویسنده و نوپژوهشگر هستید، مثلاً سال سوم و چهارم دانشگاه در مقطع کارشناسی هستید، همایش‌ها و کنفرانس‌های علمی محل مناسبی است تا با اسلوب مقالۀ علمی آشنا شوید.

پیشنهاد می‌کنیم اگر برای اولین بار است که مقالۀ علمی می‌نویسید، روش پژوهش خود را کتاب‌خانه‌ای انتخاب کنید و مقالۀ خود را به همایش‌های علمی ارسال کنید.

قبل از نگارش مقاله حتماً با مدیر اجرایی همایش‌ در ارتباط باشید و از چندوچون همایش اطلاعاتی به‌دست بیاورید. و به تاریخ برگزاری، تاریخ ارسال و محورهای همایش ... توجه کنید.حال این موضوعات را با توجه به ساختارِ عنوانِ مقاله ویرایش کنید. برای اطلاع بیشتر به همین صفحه، قسمتِ عنوان مراجعه کنید.

🌹🌹🌹🌹🌹

2- مبانی نظری

بعد از پیدا کردن موضوع، مبانی نظری مقاله را می‌نویسیم. مبانی نظری همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، یعنی پایۀ نظری پژوهش که به آن ادبیات تحقیق، مفهوم‌سازی و... هم می‌گویند. اگر بخواهم مبانی نظری را در یک خط توضیح دهم همین کافی است که بگویم: مبانی نظری، یعنی توضیح عنوان مقاله. در این بخش با نظم منطقی مفاهیم اصلی پژوهش خود را مرتب می‌کنیم. پس هر قسمت مبانی نظری با بخشی از عنوان در ارتباط است. به‌گونه‌ای که خواننده با نگاه اول می‌تواند تصویری کلی و جامع از مقالۀ ما به‌دست آورد.

فتوحی در آیین نگارش مقالۀ پژوهشی آورده‌است: «بخش‌ها باید از نظر اهمیت و گسترۀ کار با هم همخوان باشند. عنوان‌ها باید همۀ موضوعات فرعی را دربر بگیرد. معیار رده‌بندی عنوان‌ها و مطالب باید یک چیز باشد، یعنی اگر برخی زیربخش‌ها را براساس زمان و برخی را برمبنای مکان رده‌بندی کنید، از معیار واحدی پیروی نکرده‌اید، مثلاً رده‌بندی زیر دقیق نیست:

ریاضدانان بزرگ
الف) ریاضیداان باستان
ب) ریاضیدانان اروپایی
ج) ریاضیداان چینی
د) ریاضیدانان مسلمان

رده‌بندی ریاضی‌دانان براساس معیارهای متفاوت زمان، مکان، ملیت و مذهب صورت گرفته‌است. این طرح موجب تودرتویی و گره‌خوردگی کار پژوهشگر می‌شود. چون اگر یک ریاضی‌دان هم اروپایی باشد و هم مسلمان یا هم چینی باشد و هم باستانی، چند بار در طرح مطرح می‌شود»(فتوحی، 1393: 171).

گفته‌های دکتر فتوحی را با این مثال ساده‌ می‌کنیم: فرض کنید عنوانِ مقالۀ شما «آموزش مجازی در یادگیری دانش‌آموزان با تکیه بر نظریۀ یاد گیری بندورا و راهکارهایی برای افزایش کیفی آن» باشد. در بخش مبانی نظری نیاز است تا عنوان را برای مخاطب مفهوم‌سازی کنید، یعنی عنوان را تعریف کنید. در این تعریف از آرا و نظرهای صاحبان علم و نظریه بهره می‌بریم و سخنان آنان را به صورت نقل‌قول مستقیم یا غیرمستقیم مشخص می‌کنیم. این کار علاوه بر این‌که امانت‌داری علمی است. و رعایت آن واجب است، به‌لحاظ علمی و پژوهشی نیز عیار مقاله را افزایش می‌دهد. آبروی مقاله به عواملی بستگی دارد و یکی از آن‌ها رعایت امانت‌داری و بهره بردن از منابع دست‌اول تحقیق است.

در مبانی نظری از منابع زیادی استفاده می‌شود. و کفۀ منابع و مآخذ را سنگین می‌کند. خوب می‌دانیم که مقالات پرمنبع عموماً نظر داوران را جلب می‌کنند. ☺️☺️☺️

🍁🍁🍁🍁🍁

حال سؤال پیش می‌آید که منابع را از کجا به دست آوریم و اطلاعات خود را چگونه جمع‌آوری کنیم؟

پاسخ:
در پژوهش‌های کتاب‌خانه‌ای، مقالات علمی - پژوهشی و کتاب‌ ازجمله منابع مهم و مستند تحقیق و پژوهش هستند. همچنین سایت پرتال جامع علوم انسانی محل مناسبی است که می‌توانید مقالات علمی - پژوهشی مرتبط با موضوع مقالۀ خود را بیابید. ضمن این که می‌توانید به منابع آن مقالات توجه کنید و از این طریق با کتاب‌ها و مقالات بسیاری که پژوهشگران دیگر استفاده کرده‌اند، آشنا ‌شوید.

پرتال جامع علوم انسانی قابلیت جست‌وجو دارد و می‌توانید کلیدواژۀ مقالۀ خود را جست‌وجو و با رعایت امانت‌داری مطالب مورد نیاز خود را گلچین کنید.

دوستانی که تمایل دارند در مقالات لاتین هم موضوع خود را جست‌و‌جو کنند، کافی است که کلیدواژه‌ی خود را به انگلیسی به همراه کلمۀ pdf گوگل کنند، دراین‌صورت به مقالات علمی کشورهای دیگر هم دسترسی خواهند داشت. راه های دیگری هم هست؛ ولی خب این راه خیلی ساده و آسان است.

بانک اطلاعات نشریت کشور (ایران)                                  www.magiran.com

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام                                            www.isc.gov.ir

کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی                                             www.ical.ir

مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی                                        www.sid.ir

کتابخانۀ ملی ایران (جست‌وجوی مدرک)                                    www.nlai.ir

گروه آموزشی - پژوهشی رواد

فاطمه حکیما

دانایی و مهارت توانایی است