نشانه شناسی

‍ 🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
  کتاب‌چه‌ی نشانه‌شناسی

نشانه شناسی یکی از شیوه های کارآمد در تجزیه و تحلیل متون است. خوانش نشانه‌شناسی بیانگر آن است که نویسنده برای تاثیرگذاری کلام خود از چه نشانه‌هایی بهره می‌گیرد. مثلاً نویسنده در این داستان خود، در بررسی نشانه های مکانی، چه مفهومی را میخواهد ترسیم کند. در خوانش نشانه‌شناسی باید رسوب اتفاقات و ماجراهایی که در بطن داستان روی داده و با توجه به روح زمان، مورد بررسی و تحقیق موشکافانه قرار گیرد.

بسیاری از نشانه ها دولایه هستند و کارکرد ارجاعی دارند. لایۀ رویین که فرم متن را تشکیل داده است و لایۀ زیرین معنای بطنی آن را نشان می‌دهد. نشانه ها به کمک نویسنده می‌آید تا مافی‌الضمیر خویش را بیان‌کند.

عموم نشانه ها در روساختی متفاوت، امّا با رمزگانی یگانه بار معنایی مشترکی را با خود حمل می‌کنند؛ روساخت های متعدّدی که در افق های فرهنگی مختلف، با توجه به زمان و مکان تولید اثر (روح زمان) و نیز، شخصیت و شاکلۀ نویسنده، ابزاری برای انتقال و انعکاس احساس و نیز تجربۀ شخصی نویسنده هستند.

نشانه شناسی در تفسیر متون عرفانی هم بسیار کارامد است. عارفان در میان خود رموز و اصطلاحاتی بکار می‌برند که فهم آن دور از دسترس قشریان است. چنانکه مولانا جلال الدین رومی میفرماید:

«اصطلاحاتی است مرابدال را
که نباشد ز آن خبر اقوال را»

(مولوی، دفتر 1/ 1234)

اصطلاحات عرفان سمبلیک یا رمزی، اصطلاحاتی است که به ظاهر با فسق و فساد در ارتباط است ولی در باطن دریای از معانی رمزی را در بردارد چون؛ می، مغبچه و خرابات و میکده و میخانه و ساقی و زلف و خدّ و خال .مولانا گوید:  

     
«من چو لا گویم مراد الا بود من چو لب گویم لب دریا بود »
 

دانش نشانه شناسی کاربردهای بسیاری دارد و مطالعه و دانستن آن برای دانشجویان و طالبان علوم انسان ضروری و کاربردی است. این فایل برای پژوهشگران و دانش‌جویان زبان و ادبیات فارسی، زبان‌شناسی، پژوهشگران مباحث میان‌رشته‌ای مفید است. در این کتاب‌چه‌با مبانی نظری نشانه‌شناسی، شیوۀ درست ارجاع‌نویسی، طبقه‌بندی مطالب در بخش مبانی نظری و منابع مهم و دست‌اول آشنا می‌شوید. ضمن این‌که چند نمونه از کاربرد نشانه‌شناسی در متون ادبی آورده شده‌است که شما می‌توانید با الگوگرفتن از آن‌ها تحقیق خود را اجرایی کنید.

تعداد صفحات 20 صفحه
قالب: ورد

با رفرنس دهی دقیق علمی.
کاربرد: مبانی نظری پژوهش

برای دریافت فایل به شناسه‌ی (آیدی) @ravaad در تلگرام پیام بدهید. یا از طریق درگاه بانک اقدام کنید.

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

در این فایل نمونه‌هایی از کاربردِ نشانه‌شناسی در مثنوی، غزلیات شمس، متون نثر ِ معاصر نشان‌دار شده‌است.

نمونه متن:

◀️ تکرارهای آوایی نشانه‌ها و رمزگان‌هایی را متبادر می‌کند:

مرده بدم زنده شدم گریه بدم خنده شدم

دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم
(مولوی)

کوروش صفوی در #تحلیل_نشانه‌شناختی ابیات بالا می‌گوید: «در بیت اول، تکرارِ هم‌خوان (د) نوعی درک نسبت به نوای دف را القا می‌کند. (صفوی، 1393: 238)

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

فهرستِ مطالب:

⏺ مقدمه‌ای دربارۀ دانشِ نشانه‌شناسی

⏺ تعریف نشانه‌شناسی (تاریخچه و بنیان‌گذاران و آرای نظریه‌پردازان نشانه‌شناسی)

⏺ قلمرو نشانه‌شناسی

⏺ بازبینی مفهوم نشانه

نمونه‌هایی از کاربرد نشانه‌شناسی در متون ادبیات فارسی
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸

منابع:

احمدی، بابک(1385).«از نشانه های تصویری تا متن»،تهران: نشر مرکز.

بارت، رولان؛ عناصر نشانهشناسی، مجید محمدی، تهران، هدی، 1370، چاپ اوّل.1370.
بیضایی، بهرام(1385).«طومار شیخ شرزین»، تهران: معاصر.

چندلر، دانيل. (١٣٨٧). مباني نشانه شناسي. تـرجمۀ مـهدي پارسا. چاپ سوم. تهران : سورة مهر.
دینهسن، آنه ماری؛ درآمدی بر نشانهشناسی، مظفر قهرمان، تهران، پرسش، 1380، چاپ اول.
سجودی، فرزان(1388)، «نشانه‌شناسی: نظریه و عمل»، تهران: علمی.
سوسور، فردینان. 1983، دوره ی زبان شناسی عمومی، ترجمۀ صفوی،کوروش، چاپ دوم، تهران: هرمس.
سیف، عبدالرسول و حکیما، فاطمه (1391). «بررسی تحلیلی - انتقادی؛ نماد نفسبودن زن از منظر عرفا با تکیه بر داستان اعرابی و خلیفه»، مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره4، شماره3، صص: 85-102.
صفوی، کوروش(1393)، «آشنایی با شنانه‌شناسی ادبیات»، تهران: علمی.
مولوی، جلال‌الدین‌محمد (1356).«دوره کامل مثنوی معنوی»به سعی و اهتمام رینوالین نیکلسون، تهران: امیرکبیر.
نجفی، ابوالحسن(1358). «مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی»، تهران: دانشگاه آزاد ایران.
فرهنگی و یوسف‌پور(1389).«نشانهشناسی شعر الفبای درد سرودۀ قیصر امینپور»، مجله کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 21، صص: 143-166.
گيرو، پيير. (١٣٨٠). نشانه شناسي. ترجمۀ محمد نبوي. چاپ سوم. تهران : آگاه.
مکاريک، ايرنا ريمـا. (١٣٨٨). دانـش نـامه نظريه هاي ادبي معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوي ،چاپ اول. تهران : آگه.
مک کوئیلان، مارتین1384،پل دومان. ترجمه ی یزدانجو،پیام، تهران،مرکز.
نعمتی، فاطمه(1392).« بررسی نحوه ی تعامل نشانه های زبانی با سایر نشانه های ارتباطی» مجله زبانشناسی و گویشهای خراسان، شمارۀ 8، صص: 81- 102.
هاوکس، ترنس(1394). «ساخت‌گرایی و نشانه‌شناسی»، ترجمۀ مجتبی پردل، چاپ اول، تهران: ترانه.
Eagleton, Terry. (1996). Literary theory, an introduction. 2th ed. UK
Selden, Raman &; Peter Widdowson. (2005). A Reader’s guide to
Thomas. StyleLanguage, Cambridge: MIT Press, pp.350-77.
Clarke, D. S. (1987). Principles of Semiotic; London: Routledge&; Kegan.

🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸

با تشکر گروه آموزشی پژوهشی رَواد