رواد - مراعاتالنظیر(تناسب)
ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد
«حافظ»
مجنون رخ لیلی چون قیس بنیعامر فرهاد لب شیرین چون خسرو پرویزم
«سعدی»
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو یادم از کشتۀ خویش آمد و هنگام درو
«حافظ»
ز خاک من اگر گندم برآید از آن گر نان پزی مستی فزاید
خمیر و نانبا دیوانه گردد تنورش بیت مستانه سراید
«مولوی»
در بیت اول دقّت کنید. از مجموعۀ گلها، صحبت شده است. ارغوان، سمن، نرگس و شقایق نام گلهایی است که در بیت آمدهاند.
شاهد دوم را بخوانید. هر مصراع، داستان عاشقانهای را به یاد شما میآورد. نخستین مصراع نام «مجنون، لیلی و قیسبنی عامر» را در بردارد. مجنون لقب قیس بنیعامر است و داستان لیلی و مجنون سرگذشت دلدادگی این دو است. در مصراع دوم، فرهاد، شیرین و خسرو پرویز قهرمانان داستان خسرو و شیرینند که داستان عاشقانهای است.
مراعاتالنظیر: آوردن واژههایی از یک مجموعه است که با هم تناسب دارند. این تناسب میتواند از نظر جنس، نوع، مکان، زمان و ... باشد. این آرایه بیش از هر آرایۀ دیگر در شعر و نثر فارسی به کار رفته است.
بستن دیگر باز نشو! |